گلچین معانی

گلچین معانی، احمد، فرزند علی‌اکبر (۱۲۹۵- ۱۳۷۹ ش) استاد دانشگاه، تذکره‌نویس، مورخ، مصحح، فهرست‌نویس و شاعری که متخلص به «گلچین» بود. وی در تهران و خانواده‌ای مذهبی به دنیا آمد. پس از طی تحصیلات در ۱۳۱۳ ش به استخدام وزارت دادگستری درآمد و در ادارۀ کل ثبت اسناد و املاک به خدمت پرداخت و مدت ۲۶ سال خدمت دولتی، در مشاغل متعدد انجام وظیفه کرد و در ۱۳۴۲ ش بازنشسته شد. گلچین از ۱۳۳۰ ش بعد از ظهرها در کتابخانۀ ملی ملک به خدمت پرداخت و در ۱۳۳۸ ش به کتابخانۀ مجلس منتقل شد و ۴ سال نیز در آنجا کار کرد و در ۱۳۴۲ ش به دعوت نایب‌التولیۀ آستان قدس رضوی، برای تنظیم فهرست کتاب‌های خطی آستان قدس رضوی به مشهد مهاجرت کرد و به عنوان کارشناس امور کتابخانه و مشاور فرهنگی نیابت تولیت مشغول خدمت شد و در ضمن به تألیف ۵ جلد فهرست برای کتابخانه موفق شد و نیز در ۱۳۶۵ ش برای تدریس در دورۀ کارشناسی ارشد و دکترای زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه مشهد دعوت شد. گلچین از ۱۳ سالگی شروع به سرودن شعر کرد و در ۱۵ سالگی به‌طور رسمی قدم در وادی شعر گذاشت و آثارش در روزنامه‌های نسیم شمال و توفیق انتشار یافت. او با امیری فیروزکوهی و رهی معیری معاشرت داشت و هم‌نشین آنها بود. وی در ۱۳۱۴ ش به «انجمن ادبی حکیم نظامی» پیوست و با وحید دستگردی همکاری نمود. در آن انجمن، علاوه بر شعرخوانی، خمسه نظامی مقابله و تصحیح می‌شد و گلچین از محضر استادان ادب فنون و رموز شعر می‌آموخت. وی پس از درگذشت استاد وحید برای تأسیس «انجمن ادبی ایران» در منزل محمدعلی ناصح زحمت‌های زیادی کشید و در ۱۳۲۵ ش که حسین سمیعی (ادیب‌السلطنه) «انجمن ادبی فرهنگستان» را تشکیل داد، گلچین به عنوان دبیر اول انجمن و ریاست دبیرخانه انتخاب شد. گلچین معانی مقالات ادبی، تاریخی و کتاب‌‌شناسی زیادی در نشریات مختلف از جمله ارمغان، مهر، دانش، یغما، وحید، گوهر، فرهنگ ایران زمین، هنر و مردم، سپاهان و راهنمای کتاب نوشته است. گلچین شاعری خوش ذوق و توانا بود و در سرودن انواع شعر استادی و مهارت داشت و در مسابقۀ سنگتراش ژاپنی که از طرف هیأت مدیرۀ مجلۀ اطلاعات ماهیانه طرح شد، از میان عده‌ای از شاعران شرکت‌کننده، برندۀ مسابقه شناخته شد و جایزه دریافت کرد. وی در سرودن اشعار سیاسی و فکاهی و انتقادی نیز ماهر بود و اشعارش را با نام‌های مستعار «سیمرغ»، «سجاف»، «اشعرالممالک»، «شاعرباشی»، «لجباز»، «نوچه»، «سارق دیوان»، «بچه مکتبی»، «یقنعلی»، «گل‌آقا»، «شیخکی و «ا ـ گ» در نشریات قیام ایران، بابا شمل، توفیق، امید، صدای ایران، ملانصرالدین، افق، علی‌بابا و دیده‌بان منتشر ساخت. از آثارش می‌توان گلزار معانی؛ رسالۀ تحقیقی گلشن راز و شروح آن؛ شهرآشوب در شعر فارسی؛ تاریخ تذکره‌های فارسی، در دو جلد؛ تذکرۀ پیمانه؛ تذکرۀ کاروان هند در دو جلد؛ رساله در احوال آل بنجیر؛ مکتب وقوع در شعر فارسی؛ تصحیح و تکمیل تذکرۀ میخانه عبدالنبی فخرالزمانی قزوینی؛ تصحیح لطایف‌الطوایف؛ راهنمای گنجینۀ قرآن؛ فرهنگ اشعار صائب؛ دیوان شعر را نام برد. باید به اهتمام وی نیز در انتشار کتاب‌های تاریخ ملازاده، احمد بن محمود بخاری در ذکر مزارات بخارا؛ کنوزالاسرار و رموز الاسرار؛ شرح منظوم السوانح فی العشق، احمد غزالی؛ فهرست مجموعه‌های خطی کتابخانۀ مجلس؛ فهرست قسمتی از کتاب‌های خطی کتابخانۀ عبدالحسین بیات اشاره کرد.

اثرآفرینان (۵/ ۷۹)؛ سخنوران نامی معاصر ایران (۵/ ۳۰۵۳- ۳۰۵۹).