لسانی شیرازی

لسانی شیرازی، وجیه‌الدین عبدالعزیز، عبدالله، فرزند محمد مشک‌فروش (وف ۹۴۰- ۹۴۲ ق) شاعر نیمۀ نخستین قرن دهم هجری و آغاز دوران صفوی که متخلص به «لسانی» و شاعری شیعی بود. وی در شیراز به دنیا آمد، ولی بیشتر اوقات در بغداد و تبریز بسر می‌برد و به همین دلیل بعضی از تذکره‌ها او را «لسانی تبریزی» هم نامیده‌اند. لسانی به دلیل مدیحه‌سرایی خاندان پیامبر (ع) مورد احترام بود. قاضی نورالله شوشتری که ذکر حال او را در پایان مجالس‌المؤمنین آورده، نوشته است که در حدود ۱۰۰۰ بیت در ستایش امامان شیعه داشت. او علاوه بر سرودن ستایش‌نامه‌های مذهبی، در شیوه‌های دیگر سخن از جمله شناختن ترکیب‌بندهای کوتاه مهارت داشت. لسانی پدیدآورندۀ مجموعه و قسمتی نو از شعر وصفی به‌نام «شهرآشوب» یا «شهرانگیز» بود. وی جز قصیده و رباعی غزل را نیز خوب می‌سرود. از شاگردان مشهور او شریف تبریزی بود که پاس حرمت استاد را نگه نداشت و مجموعه‌ای از اشعار سست و بی‌معنی منسوب به لسانی ترتیب داد و آن را سهواللسان نام گذاشت. در برابر آن حیدری، شاگرد دیگرش، برای دفاع از استاد خود «لسان‌الغیب» را برگزید. وی شاعری خوب و از بازماندگان استادان قرن نهم هجری بود که در شیوۀ شاعری گویندگان قرن دهم هجری به‌خصوص محتشم، ضمیری و وحشی تأثیر داشت. لسانی قبل از غلبۀ سلطان سلیمان عثمانی بر تبریز درگذشت و در مقبرۀ سرخاب تبریز به خاک سپرده شد. از آثارش می‌توان شهرآشوبی موسوم به مجمع‌الاصناف شامل ۵۴۰ رباعی، در توصیف تبریز و پیشه‌وران آنجا و وصف عشق و ساقی؛ ساقی‌نامه و دیوان شعر را نام برد.

تاریخ ادبیات در ایران (۵/ ۶۳۶- ۶۴۱)؛ مجالس المؤمنین (۵۴۱- ۵۴۲).