هاتف اصفهانی

هاتف اصفهانی، سیّداحمد حسینی (وف ۱۱۹۸ق) طبیب و شاعری که اصل وی از اردوباد آذربایجان بود و اجدادش در زمان سلاطین صفویه به اصفهان مهاجرت کردند و در آن شهر ساکن شدند. هاتف در اصفهان به دنیا آمد و در همان‌جا به کسب دانش پرداخت و ریاضی، حکمت، طب و علوم عربی را آموخت. او در طب و حکمت از محضر میرزامحمد نصیر طبیب اصفهانی، صاحب مرآة الحقیقة بهره برد و به کمک و ارشاد و اشراف او، در این علوم تبحر یافت و از اطبای نامدار عهد کریم‌خان زند شد. در شاعری نیز مشتاق را به عنوان استاد خود اختیار نمود. وی با «انجمن مشتاق» که محل تجمع طالبان تجدد در شعر بود، ارتباط پیدا کرد و در حلقۀ درس و بحث میرزانصیر و مشتاق با لطفعلی‌بیگ آذر و سلیمان صباحی بیدگلی کاشی، دوستی و رفاقت یافت. او مدتی ملازم و مورد توجه میرعبدالوهاب موسوی، حاکم اصفهان بود که پس از عزل حاکم، در آنجا نماند و به همراه لطفعلی‌بیگ آذر به قم و پس از مدتی به کاشان رفتند و از مصاحبان صباحی شدند. در بعضی از تذکره‌ها آمده که این ۳ شاعر چند بار به شهرهای کاشان، اصفهان و قم سفر کرده‌اند. هاتف سرانجام در قم درگذشت و در همان‌جا به خاک سپرده شد. بنابر اطلاع برخی منابع مرگ وی را در کاشان و مدفنش را در قم می‌دانند. هاتف در نظم عربی و فارسی ماهر بود و اشعار بسیاری در مدح ائمۀ اطهار (ع) و به‌خصوص حضرت علی (ع) سروده است. وی در غزل شیوۀ سعدی و خواجوی کرمانی را که در آن عصر متروک بود، احیا کرد و در قصیده شیوۀ انوری و کما‌ل‌الدین اصفهانی را دنبال می‌کرد. ترجیع‌بند او که بلندترین شعر دورۀ بازگشت است، به ترجیعات شیخ فریدالدین عراقی شبیه است. این ترجیع‌بند دارای پنج بند و در موضوع وحدت است که هاتف به واسطۀ آن مشهور و معتبر شد. از آثارش می‌توان دیوان شعر شامل قصاید، غزلیات، مقطعات، ترجیعات و رباعیات را نام برد.

اثرآفرینان ( ۶ /۱۲۱)؛ تذکرۀ روز روشن (۹۱۵- ۹۱۷).