ولی دشت بیاضی

ولی دشت بیاضی، میرزامحمدولی (مقتول ۱۰۰۱ ق) شاعری که متخلص به «ولی» و اهل دشت بیاض قاین بود. در آغاز جوانی که پایان عهد شاه طهماسب صفوی بود، به قزوین رفت. در آنجا با ضمیری اصفهانی، محتشم کاشانی، وحشی بافقی و دیگران معاشرت داشت. در زمان شاه اسماعیل (۹۸۴- ۹۸۵ ق) به خراسان مراجعت کرد و در آنجا با شاعرانی چون شکیبی اصفهانی، ثنایی مشهدی و میرزاقلی میلی معاصر بود. محمدولی از شاگردان مولانا نثاری تونی شمرده می‌شد که مشوق وی در سرودن شعر بود و از تربیت‌شدگان سلطان ابراهیم میرزای صفوی (مقتول ۹۸۴ ق) است که در شهرهای مشهد، سبزوار و قزوین ملازم او بود. وی در بازگشت به وطن به کاشان رفت و در آنجا با صاحب خلاصة‌الاشعار ملاقات کرد. محمدولی به سیستان نیز مسافرت کرد و مورد احترام ملک‌ محمد قرار گرفت، ولی دشت بیاضی مدت یک سال در آنجا بسر برد و قصایدی در مدح ملک‌محمود گفت. محمدولی سرانجام به دلیل سرسختی در حمایت از تشیع و عداوت شدید مخالفان، به فرمان دین‌محمدخان ازبک، پسر جان‌بیگ، خواهرزادۀ عبدالله‌خان ازبک در حوالی قائنات کشته شد و در روستای کارشک دشت بیاض به خاک سپرده شد. سال درگذشت وی را با اختلاف از ۹۹۹ تا ۱۰۵۱ ق نوشته‌اند، ولی بر اساس برخی منابع بر سنگ قبرش نوشته شده سنه احدی و الف (۱۰۰۱) ق است. از آثارش می‌توان دیوان شعر را نام برد. برخی تذکره‌ها مثنوی به‌نام خسرو و شیرین را هم به وی نسبت می‌دهند.

اثرآفرینان (۶/ ۱۱۸- ۱۱۹)؛ تاریخ ادبیات در ایران (۵/ ۸۲۷- ۸۳۲).