جواد معروفی

معروفی، جواد (۱۲۹۰-۱۳۷۲ ش) وی نوازنده و معلم پیانو، آهنگساز، تنظیم‌كننده و رهبر اركستر گل‌ها بود. در خانواده‌ای از طبقۀ اشراف قاجار، صوفی مسلك و آشنا به موسیقی متولد شد. آموزش‌های خود را از پدرش موسی معروفی، تاتیانا خاراطویان و علینقی وزیری گرفت و از اوایل ۱۳۰۸ ش در موسیقی فعال شد. دامنۀ فعالیت‌های جواد معروفی گسترده است و بیش از شصت سال کار را در بر می‌گیرد. او یكی از مهم‌ترین پیانیست‌های ایرانی است و با الهام از تفكر هنری علینقی وزیری، تأسیس‌كنندۀ مكتبی در پیانونوازی موسیقی ایرانی بوده كه شاگردان بسیاری (از جمله انوشیروان روحانی) داشته و ادبیات پیانویی در موسیقی ایران بسیار مدیون اوست. وی آهنگ‌هایی نیز ساخته است كه بعضی از آنها كاراكتر پیانیستیك و بعضی كاراكتر اركسترال دارند و از ۱۳۲۵-۱۳۷۱ ش در صفحه‌های گرامافون و سی‌دی ضبط شده‌اند. تعلیم پیانو در هنرستان موسیقی ملی، هنركدۀ موسیقی و دانشگاه، نوازندگی در اركستر انجمن موسیقی ملی و عضویت در شوراهای موسیقی رادیو، اجرا و ضبط ردیف موسیقی ایران برای پیانو و بالاخره حضور در اركستر و برنامۀ گل‌ها از جمله فعالیت‌های زندگی پُربار جواد معروفی است. جواد معروفی در كنار مرتضی محجوبی، یكی از دو پیانیست بزرگ برنامۀ گل‌ها شناخته شده است. او از ابتدای تأسیس برنامۀ گل‌ها در آن حضور داشت و بیشتر به نوازندگی با ارکستر می‌پرداخت. از تكنوازی‌های او، بیشتر از ۸۰ برنامه ضبط شده، ولی آنچه كه با صدای عبدالعلی وزیری و غلامحسین بنان (خوانندگان مورد علاقۀ معروفی) وجود دارد، روحیۀ نوگرا، شاعرانه و «شوپن ـ وار» او در نوازندگی پیانو را نشان می‌دهد. هم‌چنین تنظیم‌های بیشتر از  ۲۰۰برنامۀ اركستری او (كه از سا‌ل‌های ۱۳۳۵-۱۳۵۵ ش با رهبری خود او همراه بود) از آثار عارف، شیدا، درویش، موسی معروفی و نیز خودش، علاقۀ او را به مكتب علینقی وزیری را نشان می‌دهد. اوج نوازندگی او و ادراك عالی‌اش از مكتب وزیری ـ خالقی، همراهی با آواز غلامحسین بنان در گل‌های رنگارنگ شمارۀ ۲۱۰ مثال‌زدنی است كه قطعۀ «حالا چرا» اثر خالقی را همراهی می‌كند. تنظیم‌های جواد معروفی نسبت به تنظیم‌های وزیری و خالقی، ساده‌تر و دارای دینامیزم كمتری هستند. نقش اصلی در آنها مربوط به سازهای زهی ـ آرش‌هاست و تنوع ضربی آن نیز كمتر است. عهدیه، بدیعی و الهه، از آخرین خوانندگانی بودند كه در گل‌ها با او كار كردند و می‌توانستند بیان آرام و شاعرانۀ او را آن‌طور كه می‌خواست، اجرا كنند. جواد معروفی بعد از ۱۳۵۷ش، به دلیل ناهمخوانی محیط اجتماعی با روحیه‌اش، فعالیت‌های خود را به تدریس در منزل محدود كرد و به تدریس شاگردانی از نسل جوان پرداخت. او در برنامۀ گل‌ها، در کنار روح‌الله خالقی، مرتضی محجوبی و علی تجویدی، از ستون‌های اصلی این برنامه بود. از آثار منتشر شدۀ او می‌توان سی‌دی‌های «مرغ حق» و «فانتزی‌ها» (تهران، آوا خورشید، ۱۳۸۶، با مقدمه و شرح از سیّدعلیرضا میرعلینقی) را نام برد.