مستعان

مستعان، حسینقلی (۱۲۸۳ -۱۳۶۱ ش) نویسنده و شاعری که در تهران به دنیا آمد.  حسینقلی مستعان پس از اتمام دورۀ دبیرستان در دارالفنون، مدتی در مدرسهٔ علوم سیاسی به تحصیل پرداخت. وی کار روزنامه‌نویسی را از سال ۱۲۸۹ ش آغاز کرد و از ۱۷ سالگی در روزنامۀ نیمه رسمی ایران فعالیت داشت و نخستین اشعار و داستان‌های کوتاه خود را در روزنامه‌های نسیم شمال، اتحاد و روزنامهٔ ایران منتشر کرد. وی قصه‌نویسی را نیز از سال ۱۳۱۴ ش در مجلهٔ مهرگان با نام مستعار ح. م. حمید آغاز نمود. او در کار ترجمه هم دست داشت، ترجمهٔ بینوایان اثر ویکتور هوگو یکی از بهترین ترجمه‌های بینوایان به شمار می‌رود. وی در سال ۱۳۱۹ ش مجلهٔ راهنمای زندگی را منتشر کرد و بدون وقفه از سال ۱۳۰۰- ۱۳۶۷ ش یعنی ۵۷ سال قلم زد. مستعان پس از واقعهٔ شهریور ۱۳۲۰ ش مدتی به سیاست روی آورد و سردبیر و مدیر برخی از روزنامه‌های سیاسی آن زمان مانند روزنامه‌های اخبار روز، اخبار و دستور شده و از دههٔ ۱۳۲۰ ش برای بعضی از برنامه‌های رادیو می‌نوشت. او در سال ۱۳۲۸ ش رییس شورای نویسندگان رادیو شد. مستعان بسیار پُر کار بود و گاهی در هفته، هفت تا هشت پاورقی و داستان کوتاه می‌نوشت و همه را مرتب و بدون تأخیر می‌رساند. او از سال ۱۳۳۵ تا سال ۱۳۴۰ ش در مجلهٔ  رادیو داستان کوتاه می‌نوشت. اغلب نوشته‌های او در مجلهٔ رادیو داستان‌های پندآموز اجتماعی بود که با یک نتیجه‌گیری اخلاقی پایان می‌یافت. بسیاری از داستان‌های او در برنامه‌های رادیو استفاده می‌شد. او نثری روان و ساده داشت و دارای تخیل قوی بود و در شخصیت‌پردازی مهارت زیادی داشت. نوشته‌هایش پیش‌نویس و پاک‌نویس نداشت و از همان آغاز کار، شروع به نوشتن می‌کرد. وی ۱۰۰۰ داستان کوتاه و ۲۰۰ کتاب نوشته است و به مرد هزار داستان شهرت دارد. او مدتی هم به کار نمایشنامه‌نویسی مشغول شد و طی سال‌های دهه ۳۰ و ۴۰ نمایشنامه‌های زیادی برای رادیو نوشت. مستعان در اواخر دههٔ بیست مدتی به ریاست رادیو منصوب شد. وی در روز ۱۵ اسفند سال ۱۳۶۱ ش درگذشت .اسامی مستعار وی عبارت‌اند از: حبیب ، انوشه و ح . م . حمید. از آثارش می‌توان افسانه (۱۳۰۴)؛ علی بابا (۱۳۰۶)، اندیشه‌های جوانی (۱۳۱۵)؛ نوری (۱۳۱۸)؛ گل بی‌خار (۱۳۱۹)؛ ناز (۱۳۱۹)؛ دلارام (۱۳۱۹)؛ آزیتا (۱۳۱۹)؛ شوریده (۱۳۱۹)؛ شیده (۱۳۱۹)؛ شهرزاد (۱۳۱۹)؛   غزال (۱۳۱۹)؛ شیرین (۱۳۱۹)؛ آخرین (۱۳۱۹)، افسرده دل (۱۳۲۰)؛ بهشت روی زمین (۱۳۲۰)؛ عشق آزاد (۱۳۲۰)؛ پشیمان (۱۳۲۰)؛ شورانگیز (۱۳۲۰)؛ مهربانی (۱۳۲۱)؛ داستان‌ها (۱۳۲۱)؛ نوش (۱۳۲۱)؛ آلامد (۱۳۲۲)؛ گلی (۱۳۲۲)؛ لذت (۱۳۲۲)؛ نرگس (۱۳۲۲)؛ شهرآشوب (۱۳۳۴-۱۳۳۶)؛ بهشت (۱۳۳۵)؛ عشق (۱۳۳۶)؛ عروس (۱۳۳۶)؛ عشق مقدس (۱۳۳۶)؛ دلخسته (۱۳۳۶)؛ قصر انسانیت (۱۳۳۸)؛ قصهٔ رسوایی (۱۳۲۴)؛ آتش به جان شمع فتد (۱۳۴۳)؛ استخوان زیر پی (۱۳۴۳)؛ نقطه‌های شراب (۱۳۴۳)؛ گناه مقدس (۱۳۴۳)؛ مثل خدا که مال همه است (۱۳۴۹)؛ تار شکسته؛ ماجرای دل سرافکنده؛  داستان‌های حمید و ترجمهٔ بینوایان را نام برد. سال‌های ۱۳۱۸ - ۱۳۲۰ اوج شهرت حسینقلی مستعان بود. مستعان، قصه‌نویسی را از سن بیست سالگی آغاز كرد و خیلی زود هم به شهرت رسید. مستعان نویسنده‌ای دقیق و پُركار بود و از نثری روان و ساده استفاده می‌كرد تا اكثر مردم با هر سوادی به آسانی داستان‌های او را بخوانند و دنبال كنند.

شبه خاطرات.