پروین دولت آبادی (پری)

دولت‌ آبادی، پروین (پری) فرزند حسام‌الدین (۱۳۰۳- ۱۳۸۷ ش) شاعر و بنیانگذار «شورای کتاب کودک» در محلۀ احمدآباد اصفهان از مادری فرهنگی و مدیر مدرسۀ ناموس به‌نام فخرگیتی و پدری که رئیس اوقاف اصفهان بود، به دنیا آمد. او ابتدا به مدرسۀ ناموس در اصفهان رفت، اما به زودی همراه خانواده‌اش به تهران مهاجرت کرد و دورۀ ابتدایی را در دبستان نوروز به پایان برد. پروین سال‌های اولیۀ دبیرستان را در مدرسۀ نور و صداقت گذراند که آموزگاران انگلیسی داشت و سال‌های بعد را در مدرسۀ امریکایی نوربخش تحصیل کرد. پس از دبیرستان تصمیم داشت تحصیل را در رشتۀ نقاشی و مجسمه‌سازی در دانشکدۀ هنرهای زیبا ادامه دهد و چند جلسه هم در دانشگاه شرکت کرد، اما بازدید از یک پرورشگاه مسیر او را تغییر داد. پرورشگاه متعلق به شهرداری تهران بود و پدرش ریاست کل آن را بر عهده داشت. خواهرش مهین نیز به ادارۀ بخش شیرخوارگاه آن می‌پرداخت. پروین تصمیم گرفت به سرپرستی و تربیت کودکان پرورشگاه بپردازد. در پرورشگاه اشعاری که برای کودکان سرود، بسیار مورد توجه ‌آنها قرار گرفت. وی تلاش کرد تا شعر کودکان را از حالت پندگونه خارج کرده و اشعاری که جنبۀ سرگرمی و تفریح برای کودکان داشته باشد، ارائه کند. پروین هم‌چنین آثاری برای بزرگسالان در هر دو سبک سنتی و نیمایی سروده است. خانواده‌اش همه اهل فرهنگ و بیشتر ‌آنها چه زن و چه مرد آموزگار بودند. مادر او مدیر مدرسه و برخی از اجدادش نیز كه روحانی بودند، در امورآموزشی كار می‌كردند. در خانوادۀ ‌آنها شعر جای ویژه‌ای داشت و از همان كودكی در ذهن او و خواهر و برادرانش، اشعار حافظ، سعدی، شاهنامه، لیلی و مجنون نظامی نقش بسته بودند. پروین دولت‌آبادی به عنوان شاعر كودكان و نوجوانان در پیشبرد روند تاریخی شعر كودك سهمی بسزا داشته است. در دوره‌ای كه نشانه‌های شعر اندرزی مشروطه هنوز به چشم می‌خورد، با رویدادی مهم، یعنی انتشار مجلۀ پیك در دهۀ ۴۰ اشعاری از او چاپ شد كه دارای پختگی بایسته و بسنده بود. شعر دولت‌آبادی یك‌باره به بلوغ نرسید و پیشینۀ شاعر تأثیر مهمی بر پختگی اشعارش داشت. اشعار دولت‌آبادی دارای ویژگی‌هایی است كه ‌آنها را از اشعار شاعران پیش از خود متمایز می‌كند. شعر او از پند و اندرز و درونمایه‌‌های دستوری فاصله گرفته و با رعایت ویژگی‌های كودك، جایگاه خود را پیدا ‌كرده است. ارزش و احترام به هویت كودك و سرودن اشعاری هم‌ساز با سرشت او، در آثار دولت‌آبادی بازتاب یافته است. ویژگی دیگر اشعار دولت‌آبادی، برداشتن فاصلۀ میان دورۀ كودكی و نوجوانی است. حوزۀ اشعاری دولت‌آبادی، جامعۀ كودكان و نوجوانان را در برمی‌گیرد. تا پیش از این دوره، دامنۀ اشعار به دورۀ كودكی و بزرگسالی محدود می‌شد. قشر نوجوان در این دوره، لذت اشعاری هم‌خوان با ویژگی‌های خود را تجربه كرد. او دانش‌آموختۀ رشتۀ عکس‌برداری داخلی از انگلیس و دارای دکترای آموزش پیش از دبستان از امریکا بود و با همکاری لیلی ایمن آهی به گردآوری گنجینۀ «ادبیات کودکان» پرداخت. هم‌چنین از ویراستاران بخش کتاب‌های کودکان انتشارات فرانکلین بود. پروین دولت‌آبادی روز ۲۷ فروردین ۱۳۸۷ش در سن ۸۴ سالگی بر اثر سکته قلبی درگذشت و در قطعۀ هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد. کتاب شعر گل بادام وی جایزۀ شعر «شورای کتاب کودک» در سال ۱۳۶۶ش را از آن وی کرد. پروین دولت‌آبادی كه در شعر «پری» تخلص می‌كرد؛ بیشتر به غزلسرایی معروف است، اما اشعار بسیاری در قالب مثنوی و چهارپاره‌های پیوسته سروده است. زبان شعر او رسا و روشن و خالی از تكلف و ابهام است‌. غم و صبوری دو مضمونی است كه در شعرش بسیار تكرار می‌شود. بسیاری از اشعارش به‌خصوص در سال‌های اخیر مضمون‌های اجتماعی دارد. از آثارش می‌توان گل بادام؛ بر قایق ‌ابرها؛ شوراب؛ هلال نقره‌سا؛ آتش و آب؛ باز می‌آید پرستو نغمه‌خوان؛ گنجشک و وزغ؛ شهر سنگ؛ در بلورین جامۀ‌ انگور؛ جمجمک برگ خزان؛ گذری در ادبیات کودکان؛ یک بازیگر و ویرایش بیش از ۲۰ کتاب کودکان را نام برد.

کارنمای زنان کارای ایران، از دیروز تا امروز (۳۵۱- ۳۵۳).