حمیدی شیرازی

حمیدی شیرازی، مهدی، فرزند سیّدمحمدحسن ثقه‌الاسلام (۱۲۹۳- ۱۳۶۵ ش) شاعر و استاد دانشگاه که در شیراز به دنیا آمد. پدرش از بازرگانان شیراز و نمایندۀ مردم شیراز در دورۀ اول مجلس بود. مادرش نیز از زنان فاضل و شاعر بود. حمیدی علوم ابتدایی و متوسطه را در شیراز به پایان رساند، سپس به تهران آمد و در دانشکدۀ ادبیات به تحصیل پرداخت. در ۱۳۱۷ش برای خدمت نظام وارد دانشکدۀ افسری شد و سپس به استخدام وزارت فرهنگ درآمد و به تدریس پرداخت. وی ضمن تدریس، دکترای ادبیات خود را گرفت و در دانشگاه شیراز به تدریس مشغول شد. پس از فراغت از تحصیل در دانشکدۀ معقول و منقول (دانشکدۀ الهیات فعلی) دانشگاه تهران به تدریس پرداخت. حمیدی شیرازی از ۱۳۱۳ش سرودن شعر را آغاز کرد. در دهۀ اول حیات شاعرانه حمیدی در عوالم عاطفی و رؤیاهای ایام جوانی گذشت، بنابراین موضوع شعرش به‌طور کلی عشق و غزل بود. در سه مجموعۀ پُر شور و عاطفی وی یعنی شکوفه‌ها و پس از یک سال و اشک معشوق تمایل روشنی به سبک خراسانی نشان داده است. پس از ۱۳۲۴ش کم‌کم گرایشی اساسی به مضامین اجتماعی و وطنی و تاریخی پیدا کرد که حاصل آن پختگی و استواری شعر و استقلال زبان بود. از دفترهای شعر این دوره از کار و شاعری حمیدی، مجموعۀ سال‌های سیاه بیشتر دارای اشعار وطنی، سیاسی و انتقادی و طلسم شکسته شامل اشعار پُر مغز وی است که در شیوه‌های نو و سرانجام زمزمۀ بهشت مراحل برتری از پختگی شعرش را نشان می‌دهد. حمیدی در دهۀ آخر عمرش به دفاع از وطن و عقاید ادبی خود پرداخت و احساسات خویش را در زمینه‌های گوناگون در قالب شعر نشان داد. این شاعر توانا پس از سال‌ها تدریس زبان و ادبیات فارسی در سال ۱۳۶۵ش در تهران درگذشت و در حافظیۀ شیراز به خاک سپرده شد. سبک شعر حمیدی شیرازی تا حدودی متأثر از ناصر خسرو بوده، ولی دشواری‌های شعر ناصر خسرو را کنار گذاشته است. وی از سبک نظامی نیز بی‌تأثیر نبود و به مضامین اجتماعی و وطنی عشق می‌ورزید. با این حال به نیما و شیوۀ نیما علاقه‌ای نداشت و میان او و طرفداران نیما اختلاف نظر شدیدی وجود داشت. از ویژگی‌های شعر حمیدی دوبیتی‌های زیبای اوست که احساسات خود را به زیباترین شکل به زبان می‌آورد. دوبیتی پیوسته «در امواج سند» که در آن خاطرۀ دلاوری‌های (جلال‌الدین‌خوارزم‌شاه) در برابر سپاهیان ویرانگر مغول به زبانی روشن و پُر احساس ترسیم شده، از زیباترین اشعارش به‌شمار می‌رود. حمیدی علاوه بر مجموعه‌های شعرش در زمینه‌های دیگر ادبی نیز آثاری دارد. مهم‌ترین کتابش مجموعۀ سه جلدی دریای گوهر است که بهترین آثار نویسندگان، مترجمان و شاعران معاصر است. دو کتاب دیگرش، عروض حمیدی و فنون شعر و کالبدهای پولادین آن نشانگر آشنایی حمیدی به مباحث فنی ادبی است. از نوشته‌های منثور حمیدی مجموعه‌های سبکسری‌های قلم، عشق در به در (سه جلد)، شاعر در آسمان و فرشتگان در زمین به چاپ رسیده است. در مجموع، بر شعر حمیدی رنگ غنایی چیرگی دارد و پس از آن، مضامین اجتماعی و وطنی در آن جلوه‌گرند. او غیر از قالب‌های قصیده، غزل و قطعه، مثل بسیاری دیگر از معاصرانش و از آن جمله فریدون تولّلی به دوبیتی‌های پیوسته علاقۀ بیشتری نشان می‌داد.

اثرآفرینان (۲/ ۲۹۶)؛ دانشمندان و سخن‌سرایان فارس (۲/ ۳۷۶- ۳۸۵)؛ سخنوران نامی معاصر ایران (۲/ ۱۱۹۴- ۱۲۰۱).