رشحه (زیب النسا)

زیب‌النساء یا زینب‌النساء بیگم (۱۰۴۸-۱۱۱۲ق) متخلص به «مخفی» بزرگترین دختر اورنگ ‌زیب عالم‌گیر پادشاه گورکانی هند  و یکی از خوشنویسان هند و از شاعران سبک هندی در ادبیات فارسی و تصوف است. زیب‌النساء دختر اورنگ‌زیب و نوهٔ شاه‌جهان از امپراتوران گورکانی هند بود. او از سوی مادری تباری ایرانی داشت. پدربزرگ زیب‌النساء از سوی مادری میرزا بدیع‌الزمان صفوی (شاه‌نوازخان) نام داشت که از شاهزادگان مشهد بود. نیای میرزا بدیع‌الزمان یکی از پسران شاه‌ اسماعیل صفوی بود. وی در هند متولد شد و چون دختر بزرگ خانواده بود مورد توجه و علاقه پدر قرار گرفت. پدرش از آن رو که مردی مذهبی، سختگیر و متعصب بود برای تربیت او استادان زبده و باتقوایی انتخاب  کرد. وی دروس فارسی، عربی، صرف و نحو، فقه و دیگر علوم اسلامی معمول دوران خویش را فرا گرفت. علاوه بر شعر در تصویرگری و خط نیز مهارت لازم را کسب کرده، از استادان برجستۀ روزگار خویش بهره برد. در ضمن تحصیل علم، قرآن را حفظ کرده، از عبادات و امور خیریه نیز غافل نماند. پدرش اموال فراوانی به او بخشید و با در اختیار گذاشتن مستخدمان و کارگزاران زیادی به زندگی پُر ناز و نعمت او رونق بخشید. زیب‌النساء دارای کتابخانه باشکوهی بوده است. شاعران و دانشمندان بزرگی به کاخ او رفت و آمد داشته و پاداش‌ها گرفتند. بی‌شک، تعداد همفکران و افرادی که در خدمت او بوده یا به محضرش می‌رسیدند زیاد بوده‌اند به گونه‌ای که تمام فضلای معاصر او به دربارش راه یافته‌اند. وی زنی ادیب و دانش دوست، هنرمند و هنرپرور بود. به ادبیات فارسی و عربی علاقۀ فراوان داشت و قرآن را حفظ بود. خط‌های نستعلیق، نسخ و شکسته را نیک می‌نوشت و کتاب‌های بسیاری به نام او تالیف کرده‌اند. وی گاه شعر می‌سروده و در بدیهه چیره‌دست بود. سبک شعر او سبک هندی است. از نوشته‌های او می‌توان به کتاب زیب‌المنشآت اشاره کرد. زیب‌النساء به دلیل مناعت طبع تا پایان عمر به ازدواج تن در نداد. مزار وی در دهلی است.

فرهنگ فارسی معین (۵ /۶۶۲).