مخلص نشابوری

مخلص تبریزی (تو ۱۳۱۳ ش) زهرا بیگم از زنان شاعری است که در نجف به دنیا آمد. پدرش میرزااحمدآقا معروف به مولوی بود که در پایان عمر در هند اقامت کرد. وی با میرزاابوالقاسم پسر میرزامحمود تبریزی نجفی ازدواج کرد. جلد اول مجموعه اشعار فارسی مدیحه و مرثیه او به‌نام شکوفۀ غم یا دیوان مخلص در ۱۳۵۴ ق در نجف چاپ شد و جلد دوم آن در هند به چاپ رسید. از اوست: گفتی که در لحد به مزارت نهم قدم/ من زین امید آرزوی خاک می‌کشم// آیی تو چون به تربتم ای شاه هر دو کون/ بهتر شود مزار من از جنت ارم.

مشاهیر زنان ایرانی و پارسی‌گوی (۲۱۳).

مخلص کاشانی، میرزامحمد (وف ۱۱۵۰ ق) شاعر و متخلص به «مخلص» و معروف به «مخلصای کاشی» اصلش از روستای نراق بود. در زمان شاه سلطان‌حسین صفوی (۱۱۰۵-۱۱۳۵ق) اعتمادالدوله محمدمؤمن‌خان شاملو او را از کاشان به اصفهان خواند و او در پایتخت مدتی از حمایت اعتمادالدوله برخوردار و با حزین لاهیجی (تو ۱۱۸۰ ق) معاصر و معاشر بود و حزین در مورد او می‌گوید: «طبعی به سخن آشنا و رغبت و میلی مفرط به شاعران داشت، وی اشعار خوبی دارد، سلیقه‌اش را در شعر قصوری نبود، لیکن چون از سرمایۀ دانشوری عاری است و صنعت ابهام را به جد گرفته، گاهی بلکه اکثر سخنش با وجود تناسب الفاظ سبک و خام می‌افتد ...». مخلص در اصفهان درگذشت و در مقبرۀ جامع عتیق آن شهر به خاک سپرده شد. از آثارش می‌توان دیوان شعر نزدیک به ۴۰۰۰ بیت را نام برد.

تاریخ ادبیات در ایران (۵/ ۱۳۸۶-۱۳۸۹).