نظام وفا

نظام ‌وفا کاشانی، فرزند میرزامحمود (۱۳۰۵ یا ۱۳۰۶-۱۳۸۴ ق) نویسنده و شاعری که متخلص به «نظام» بود و نسبش به صباحی بیدگلی شاعر می‌رسد. مادرش نیز از زنان شاعره بود که «حیا» تخلص می‌کرد. وی در بیدگل کاشان به دنیا آمد. پس از تحصیلات مقدماتی به تحصیل علوم ادبی و عربی پرداخت. او ادبیات فارسی و عربی را از محضر سیّدمحمد کاشانی و فقه، اصول و کلام را از محضر سیّدمحمدرضا مجتهد فرا گرفت و فلسفه را نزد پدرش آموخت. وی چندی هم در سلک طلاب حوزۀ علمیه قم به تحصیل مشغول شد و مدتی نیز به تحصیل طب قدیم نزد میرزامحمدعلی آقاجمال پرداخت که از اطبای معروف زمان خود بود. سپس برای تکمیل تحصیلات به نجف رفت و پس از بازگشت در تهران اقامت کرد و زبان فرانسه را در مدرسۀ آلیانس فرا گرفت. بعد وارد فعالیت‌های سیاسی شد و هنگام به توپ بستن مجلس به همراه مجاهدین در باغ سپهسالار به دفاع پرداخت، اما سرانجام دستگیر و زندانی شد. پس از آزادی از زندان و استقرار مشروطیت از فعالیت‌های سیاسی دست کشید و کار تدریس و تعلیم و تربیت را در مدرسۀ سن‌لویی بر عهده گرفت. او هم‌چنین مدتی در وزارت فوائد عامه و سپس در وزارت فلاحت به عنوان رئیس بازرسی مشغول شد و تا مدیر کلی ارتقا یافت. وی در ۱۳۰۲ ش ماهنامۀ وفا را به مدیریت عبدالحسین میکده در تهران تأسیس و منتشر کرد. نظام وفا بر اثر سکتۀ مغزی در تهران درگذشت. از آثار منظومش می‌توان حبیب و رباب، در شرح خودکشی حبیب‌الله میکده؛ حدیث دل؛ گذشته‌ها؛ دیوان شعر را نام برد. از آثار منثورش باید به ستاره و فروغ؛ فروز و فرزانه و یادگار سفر اروپا اشاره کرد.

اثرآفرینان (۶ /٥٣)؛ سخنوران نامی معاصر (٦ /٣٦٥٦-٣٦٦١).